فینتک یا فناوری مالی چیست، نقش و اهمیت آن در تسهیل فرآیندهای مالی

“فین‌تک می‌تواند به افراد کمک کند تا از فقر خارج شوند و به زندگی بهتر و با کیفیت‌تری دست یابند.”
کریستالینا جورجیوا، مدیر عامل صندوق بین‌المللی پول

فین‌تک چیست؟

اصطلاح “فناوری مالی (Fintech)” برای توصیف فناوری های جدیدی که در بهبود و تسهیل فرآیندهای مالی و مالیاتی نقش دارند، به کار می رود. این تعریف ممکن است ساده باشد، اما جزئیات نحوه استفاده از فناوری‌های دیجیتال و تأثیرگذاری آن‌ها بر مصرف‌کنندگان به خصوص در زمینه‌های اجتماعی و اقتصادی نیاز به شفاف سازی بیشتری دارد. کاربرد این فناوری‌ها در حوزه‌های مختلف مالی شامل انتقال پول، پرداخت‌های آنلاین، پرداخت‌های مبتنی بر تکنولوژی بلاکچین، اعطای وام از طریق اینترنت (وام آنلاین)، هوش مصنوعی، تجزیه و تحلیل داده‌های مالی و مدیریت مالی شخصی و سایر امور مالی است.

در این مقاله از آکادمی پانا، قصد داریم تا به صورت جامع و کامل درباره فینتک صحبت کنیم و تمام جوانب مختلف آن را بررسی کنیم.

دسته‌بندی فینتک

فینتک را می‌توان به چند دسته کلی تقسیم کرد:

1. پرداخت‌ها و انتقال‌ها

این دسته شامل خدماتی مانند تسهیل پرداخت‌ها، انتقال پول، ارز دیجیتال و بلاکچین است.

2. بانکداری دیجیتال

فینتک همچنین به مفهوم بانکداری دیجیتال هم اشاره دارد. این شاخه شامل خدماتی مانند ارائه حساب بانکی اینترنتی، پرداخت قبوض، وام‌های آنلاین و تسهیل کنترل مالی است.

3. خدمات مالی هوشمند

این دسته شامل خدمات مانند مدیریت دارایی‌ها، سرمایه‌گذاری هوشمند، ربات‌های سرمایه‌گذاری و مشاوره‌های مالی است.

4. حلقه بیمه و ریسک

فینتک نیز در بخش بیمه و ریسک تأثیر بسزایی دارد. با استفاده از فناوری، خدماتی مانند بیمه بهداشتی اینترنتی، بیمه خودرو و مدیریت ریسک بیمه را می‌توان بهبود بخشید.

تاثیر فینتک در صنعت مالی

فینتک تغییرات قابل توجهی در صنعت مالی به وجود آورده است و توانسته است کنترل بخشی از بازار را از نظام مالی سنتی به خود اختصاص دهد.
تأثیرات فینتک عبارتند از:

1. سرعت و کارایی

استفاده از فینتک می‌تواند فرآیندهای مالی را سریعتر و بهبود بخشد. از طریق استفاده از تکنولوژی بلاکچین، انتقال پول و تسویه حساب‌ها زمان برداشته راهیابی به یک پروسه سریع‌تر و امن‌تر می‌شود.

2. دستیابی به گروه‌های بزرگ‌تر از جامعه

این تکنولوژی، به کسانی که قبلاً به سرویس‌های مالی دسترسی داشتند، امکان دسترسی آسانتر به خدمات مالی را فراهم می‌کند. همچنین، به افرادی که تاکنون به سرویس‌های مالی دسترسی نداشته‌اند، این امکان را می‌دهد تا به خدمات مالی رسانه‌ای دسترسی پیدا کنند.

3. کاهش هزینه‌ها

استفاده از فینتک معمولاً می‌تواند هزینه‌های مالی را کاهش دهد. با انجام برخی از عملیات مالی به طریق الکترونیکی و کاهش نیاز به مشاوره حضوری، هزینه‌های ناشی از خدمات مالی را می‌توان کاهش داد.

تاثیر اجتماعی فینتک چیست؟

در بانک جهانی مدتی است که مشخص شده است افزایش استفاده از خدمات مالی دیجیتال به رشد اقتصادی و کاهش فقر کمک می کند. کشورهایی که از نظر سیستم های مالی، عمیق تر و توسعه یافته تر هستند به رشد اقتصادی بالاتر و کاهش سریعتر فقر و برابری درآمد دست خواهند یافت.

با توجه به تأثیر بحران COVID-19، به سرعت مشخص شد که خدمات مالی دیجیتال نقشی حیاتی در دسترسی مردم و دولت‌ها به ابزارهای مالی امن، کم‌هزینه و غیرحضوری ایفا می‌کند. دستیابی به خدمات اساسی مالی مانند حساب های تراکنش، اعتبار، پس انداز و پوشش های پزشکی به مردم ساکن کشورهای در حال توسعه کمک کرده است تا درآمد خود را افزایش دهند و منعطف تر شوند.

فناوری مالی (فین‌تک) تأثیر اجتماعی قابل توجهی دارد، به‌ویژه در زمینه‌های دسترسی به اعتبار و آموزش مالی.

یکی از مهمترین این موارد مشارکت مالی یا Financial Inclusion هست. فین‌تک با ساده سازی و مقرون به صرفه‌تر کردن خدمات مالی برای افرادی که به‌ روش سنتی دسترسی محدودتری دارند، مانند کسانی که در مناطق روستایی زندگی می‌کنند، به گسترش مشارکت مالی کمک می‌کند. به عنوان مثال، خدمات مالی موبایلی مانند موبایل بانک‌ها، نرم افزارهای مدیریت مخارج و … به افراد این امکان را می دهد که بدون نیاز به افتتاح حساب بانکی به صورت حضوری، پول (اعتبار) را ارسال و دریافت کنند. این امکان می تواند به ویژه برای افرادی که در مناطقی با دسترسی محدود به شعب بانک زندگی می کنند مفید باشد.

فین تک با ارائه ابزارهای آموزشی مانند اپلیکیشن‌های مدیریت مالی، به بهبود سواد مالی افراد کمک می‌کند. برای مثال، تعدادی اپلیکیشن فین‌تک وجود دارد که می‌تواند به افراد کمک کند هزینه‌های خود را پیگیری کنند، سرمایه‌ی خود را بودجه‌بندی کنند و برای آینده پس‌انداز کنند.

در کشورهای در حال توسعه، فین‌تک می‌تواند تأثیرات اجتماعی قابل توجهی داشته باشد. این فناوری می‌تواند به افراد کمک کند تا به خدمات مالی دسترسی پیدا کنند، سواد مالی خود را بهبود بخشند و فرصت‌های شغلی جدیدی ایجاد کنند. در زیر نمونه های مشخص از تاثیرات اجتماعی فین‌تک بر اجتماع را میبینیم:

در کنیا، سرویس پول سیار M-Pesa روش ارسال و دریافت پول را متحول کرده است. M-Pesa همچنین برای ایجاد محصولات مالی جدید و نوآورانه مانند وام های خرد و حساب های پس انداز استفاده شده است.
در هند، شرکت فین‌تک Paytm با ارائه خدمات پرداخت تلفن همراه و خدمات بانکی به میلیون‌ها نفری که قبلاً فاقد حساب بانکی بودند، به گسترش مشارکت مالی کمک می‌کند.
در ایالات متحده، شرکت فین‌تک Affirm دسترسی افراد با سابقه اعتباری ضعیف را آسان‌تر می‌کند. Affirm از داده های جایگزین برای ارزیابی اعتبار استفاده می کند و وام های مقرون به صرفه را برای انواع محصولات و خدمات ارائه می دهد.
در بریتانیا، شرکت فین‌تک Money Dashboard به مردم کمک می‌کند تا سواد مالی خود را با دسترسی به داشبورد جامعی که تمام حساب‌های مالی آنها را در یک مکان نشان می‌دهد، بهبود بخشند.
در ایران نیز پلتفرم پانا با طرحی نوآورانه و ایجاد بستری فناورانه امکان ایجاد گروه های وام خانوادگی و دوستانه را فراهم می‌کند تا دسترسی همه اقشار جامعه به دریافت وام آنلاین بدون بهره را ممکن سازد.
در مکزیک، شرکت فین‌تک Konfio با ارائه وام‌های خرد به افراد دارای سابقه اعتباری ضعیف، به بهبود دسترسی به وام کمک می‌کند.
در چین، شرکت فین‌تک Ant Group با ارائه خدمات پرداخت و وام‌دهی، به تغییر نحوه انجام معاملات مالی در چین کمک کرده است.

فین‌تک در ایران

فینتک در ایران تاریخچه چندان عریض و طویلی ندارد اما در همین مدت کوتاه فناوری های مالی در ایران فراز و نشیب های بسیاری را تجربه کرده است. از تعارض بین ساختار سنتی بانکی و نهادهای مالی با نیازهای بروز شده‌ی مردم گرفته تا فیلتر شدن درگاه های پرداخت شرکت های پرداخت‌یار به درخواست بانک مرکزی.

حوزه خدمات مالی در ایران به دلایل متعدد سیاسی، اقتصادی و … سال‌هاست که اکوسیستمی محدود و بسته را تشکیل داده است. به همین دلیل تقاضا برای خدمات نوین مالی مبتنی بر فناوری افزایش یافته است. استقبال از استارتاپ ها گواهی بر این امر است.

رشد فناوری های مالی در ایران می‌تواند منجر به انعطاف پذیری بیشتر، ایجاد هم‌افزایی، شفافیت، ایجاد فرصت های خلق پول و … بشود.

آینده فین تک چیست؟

رایانش ابری، اینترنت اشیا، هوش مصنوعی و فناوری‌های بلاک چین از جمله فناوری‌هایی هستند که باعث تغییر در نحوه تعامل مصرف‌کنندگان با خرده‌فروشان و مدیریت پولشان می‌شوند. فین‌تک می‌تواند توسط بازیگران سنتی در صنعت خدمات مالی یک اخلال‌کننده در نظر گرفته شود، اما آن‌هایی که از نوآوری‌های فناورانه استقبال می‌کنند، صنعت را زیر و رو می‌کنند و درست در جایی موفق می‌شوند که بازیگران سنتی شکست خورده‌اند.

امروزه شرکت‌های فین‌تک در صنعت مالی پیشرو هستند و نقش بسزایی در توسعه محصولات و خدمات مالی با هدف تسهیل مدیریت پول و افزایش تاثیرگذاری آن بر عهده دارند.

در زیر چند مورد از تغییراتی که انتظار می رود در سال های آینده بخش فین تک را شکل دهد آمده است:

قرض گرفتن و قرض دادن پول

اکنون گزینه‌های بیشتری برای دسترسی به پول وجود دارد، از جمله تأمین مالی جمعی و وام‌دهی همتا به همتا، که جایگزین روش سنتی وام گرفتن از بانک شده‌اند. استفاده از روش‌های جدید و غیرسنتی برای به اشتراک گذاشتن پول، به سرمایه‌گذاران و کسانی که واجد شرایط دریافت وام سنتی نیستند، اجازه شکوفایی داده است.

پانا نیز که یک پلتفرم هوشمند وام‌سپاری و پس‌انداز چرخشی یا ROSCA به حساب می‌آید، یکی از نمونه های بارز فناوری نوین مالی است که به شکلی کاملاً نوآورانه با بهره گیری از متد های روز دنیا و به کمک هوش مصنوعی، با الهام گرفتن از مفاهیمی مانند گروه‌های خیریه خانوادگی، صندوق های وام دوستانه، خانگی و مساجد، امکان تاسیس گروه هایی را فراهم می‌کند که اعضا بتوانند پس‌اندازهای مشترک خود را مدیریت کرده و به یکدیگر وام های بدون بهره ارائه کنند.

پرداخت های غیرحضوری

انتظار می‌رود فین‌تک افزایش پرداخت‌های دیجیتالی را به عنوان چهره جدیدِ پرداخت‌ها ایجاد کند و پرداخت‌های نقدی را منسوخ کند. اپلیکیشن‌ها و سیستم‌های پرداخت اکنون در صنعت ادغام شده‌اند تا امکان پرداخت آنلاین فوری را فراهم کنند. در نتیجه، اکنون بسیاری از کسب و کارها به طور فعال توسعه دهندگان نرم‌افزار (مخصوصا حوزه وب) را برای ادغام سیستم پرداخت دیجیتال در کسب و کار خود استخدام می کنند.

فرصت های مشارکتی جدید

آینده شاهد افزایش تلاش‌های مشترک برای تضمین یک چشم‌انداز رقابتی سالم و در عین حال تأکید بر نوآوری خواهد بود. بانک‌ها، شرکت‌های بیمه و شرکت‌های مدیریت دارایی همگی به دنبال مشارکت با شرکت‌های فین‌تک هستند تا دیجیتالی‌سازی برای آنها آسان‌تر و سریع‌تر شود.

فناوری های نظارتی

به دلیل سرعت تغییر همه چیز، رقابت برای بسیاری از شرکت ها سخت است و در عین حال در چارچوب های نظارتی (رگولاتوری) صنایع خود باقی می مانند. با استفاده از داده‌های بزرگ و یادگیری ماشین، ابزارهای RegTech مواردی را شناسایی می‌کنند که ممکن است نشان‌دهنده رفتار متقلبانه باشند. تشخیص تهدید به موقع، خطرات را کاهش می دهد و اغلب از نقض داده ها در صورت شناسایی تهدیدات بالقوه جلوگیری می‌کند یا آن را کاهش می‌دهد.

چه مسیری پیش رو داریم؟

در حوزه فین تک، پیشرفت هایی با سرعت رعدآسا برای تغییرات اجتماعی و اقتصادی صورت گرفته است. با این حال، ما هنوز فقط به طور سطحی آنچه را که ممکن است و احتمالاً در آینده نزدیک اتفاق می‌افتد، بررسی می‌کنیم.

فین‌تک به معنای واقعی کلمه روش زندگی و کار ما را با تسهیل تجارت، بانکداری و مبادله پول بدون نیاز به تعامل فیزیکی با دیگران تغییر می‌دهد. با این وجود، بخش مالی همچنان با چالش‌های متعددی، به‌ویژه در فضای نظارتی و حفاظت از داده‌ها، برای جلب اعتماد مصرف‌کننده و پیشی گرفتن فین‌تک از بازار مواجه است.

آکادمی پانا

ما همو داریم 🙂