نرخ بهره در وام ها
نرخ بهره یکی از مهمترین عواملی‌ست که بر میزان بازپرداخت وام تاثیر می‌گذارد. هرچه نرخ بهره بالاتر باشد، وام گیرنده باید مبلغ بیشتری را به عنوان سود به وام دهنده پرداخت کند. در این مقاله به بررسی تاثیر نرخ بهره در وام ها، شناخت نرخ بهره ثابت، متغیر و … و تاثیر نرخ بهره بر هزینه ها می‌پردازیم.
نرخ بهره چیست؟
به نقل از Investopedia نرخ بهره عبارت است از هزینه بدهی برای وام گیرنده و نرخ بازده برای وام‌دهنده. به عبارت دیگر نرخی که بابت جلوگیری از کاهش ارزش پول پرداختی در امروز و دریافتی در آینده (به دلیل ارزش زمانی پول و نرخ تورم) از وام گیرنده دریافت می‌شود.
نرخ بهره در وام ها به شکل های مختلفی در نظر گرفته می‌شود که در زیر به بررسی برخی از آن‌ها می‌پردازیم.
نرخ بهره ثابت (Fixed Interest Rate)
نرخ بهره ثابت نرخ سودی است که به اوراق بدهی مثل وام تعلق می‌گیرد و برای کل دوره وام یا بخشی از آن، ثابت می‌ماند. در نرخ بهره ثابت، میزان سود وام در طول دوره بازپرداخت ثابت می‌ماند. نرخ بهره ثابت برای وام‌گیرندگانی که می‌خواهند از نوسانات نرخ بهره در امان باشند گزینه مناسبی‌ست. در ایران معمولا نرخ بهره در کل دوره وام ثابت می‌ماند و در طول دوران بازپرداخت تغییری نمی‌کند. به احتمال زیاد متقاضیان وام نرخ بهره ثابت را در زمانی که تورم افزایش یافته یا نرخ بهره پایین‌تر است، انتخاب می‌کنند.
نرخ بهره متغیر (Variable Interest Rate)
نرخ بهره متغیر، بهره وام یا اوراق بهاداری است که در طول زمان نوسان می‌کند، چرا که این نرخ بر اساس شاخصی که به صورت دوره‌ای تغییر می‌کند، شکل گرفته. مزیت نرخ بهره متغیر برای وام گیرندگان این است که اگر نرخ بهره‌ی پایه یا شاخص دچار کاهش شود، بهره پرداختی وام گیرنده نیز کاهش می‌یابد در مقابل اگر نرخ مبنا افزایش پیدا کند، بهره پرداختی وام گیرندگان نیز افزایش خواهد یافت.
لازم به ذکر است انواع نرخ های بهره در ایران با توجه به ماهیت ربوی که دارند، چندان مورد استفاده و توجه قرار نمی‌گیرند.
نرخ بهره شناور (Floating Interest Rate)
بهره‌ای است که با تغییر عواملی مانند نرخ بهره‌ی بازار، شاخص بازار سهام، نرخ تورم و … تغییر می‌کند.
این نوع نرخ بهره نقطه مقابل نرخ بهره ثابت است که در آن نرخ بهره بدهی در مدت زمان توافق شده ثابت می‌ماند.
نام دیگر وام های شناور، وام های آنی است اما با یک مفهوم کاملاً مجزا! در این نوع وام ها آخرین پرداخت قسمت عمده ای از وام را شامل می‌شود (مانند وام مضاربه که قسمت عمده وام در پایان بازپرداخت می‌گردد).
نرخ درصدی سالانه (Annual Percentage Rate یا به اختصار APR)
نرخ بهره را برای یک سال، مشخص می‌کند و به وام، وام مسکن، کارت اعتباری و … اعمال می‌شود. این نرخ یک هزینه مالی‌ست که به صورت یک نرخ سالانه اعمال می‌شود.
نرخ بهره مرکب (Compound Interest Rate)
بهره‌ی مرکب نوعی بهره است که در آن میزان بهره به اصل سرمایه اضافه می‌شود و در نوبت های بعدی علاوه بر اصل سرمایه‌گذاری، به بهره نیز بهره تعلق می‌گیرد.
بهره مرکب می‌تواند به عنوان “بهره بر سود” یا “سودِ سود” در نظر گرفته شود و باعث می‌شود تا سپرده یا وام با نرخ بیشتری از نره عادی رشد داشته باشد؛ چرا که در نرخ های عادی بهره یا سود فقط بر مقدار اصل سرمایه محاسبه می‌شود.
انواع دیگری نیز از نرخ بهره وجود دارد که موضوع اصلی بحث این مقاله نیست اما در مقالات بعدی به تحلیل و بررسی هر یک از این موارد به صورت جداگانه و عمیق تر خواهیم پرداخت.
نرخ بهره بانک ها و موسسات اعطای وام
همانطور که در پست “انواع وام و انتخاب بهترین نوع وام” خواندیم، بانک ها و موسسات مختلف بسته به نوع وام و متناسب با سیاست های مدیریتی و پارامترهای مختلف دارای نرخ بهره متنوع هست.
به طور مثال نرخ سود موسسات قرض الحسنه محلی از 4 الی 9 درصد (شامل هزینه های پنهان و کارمزدهای از پیش مشخص نشده)، در بانک‌ها 18% تا 28% و یا در موسسات وام‌دهی مبتنی بر خرید کالا، 30 درصد و حتی گاهاً به 40 درصد (با هزینه های پنهان و غیر شفاف برای متقاضیان وام) هم می‌رسد.
نرخ بهره در پانا
عضویت در گروه های وام پانا هیچ هزینه ای برای کاربران ندارد و کاملاً رایگان است. پانا با الهام گرفتن از مفاهیمی مانند گروه های خیریه خانوادگی، صندوق های وام دوستانه و بانکداری بدون ربا، امکان تاسیس گروه هایی را فراهم می کند که اعضا بتوانند پس اندازهای مشترک خود را مدیریت کرده و به یکدیگر وام های بدون بهره ارائه کنند. در نتیجه نرخ بهره در پانا صفر است.
نتیجه گیری
نرخ بهره یکی از مهمترین عواملی‌ست که بر میزان بازپرداخت وام تاثیر می‌گذارد. وام گیرندگان باید قبل از دریافت وام تاثیر نرخ بهره را بر هزینه های خود در نظر بگیرند. وام یکی از ابزارهای مالی است که می‌تواند در شرایط مختلف برای افراد مفید باشد. وام ها به دو دسته کلی وام بانکی و وام بدون بهره تقسیم می‌شوند. وام بانکی توسط بانک ها ارائه می‌شود و دارای بهره و کارمزد است. وام بدون بهره توسط پلتفرم هایی مانند پانا ارائه می‌شود و فاقد بهره و کارمزد است و شرایط سخت و پیچیده دریافت وام بانکی را نیز ندارد و مراحل دریافت آن کوتاه تر است. از طرفی بهره و کارمزدهای وام بانکی می‌تواند تاثیر چشمگیری بر افزایش هزینه‌های وام‌گیرنده داشته باشد.
